ΚΑΡΛΟΒΑΣΙ

Tο Καρλόβασι βρίσκεται στα βορειοδυτικά του νησιού σε µια κοιλάδα που σχηµατίζεται µεταξύ των δύο ορεινών όγκων Κέρκη και Καρβούνη. Το Καρλοβασίτικο ρέµα στο Μεσαίο, το Ποτάµι που ξεκινά από τις χαράδρες του Κέρκη και το Φουρνιώτικο ρέµα µεταξύ Κοντεΐκων και Υδρούσας προσφέρουν άφθονα νερά στην περιοχή µε αποτέλεσµα την πλούσια βλάστηση, τα πυκνά δάση και τη πρόσφορη καλλιεργήσιµη γη.
Η πόλη αποτελείται από διαφορετικούς οικισµούς που αναπτύχθηκαν σε διαφορετικές περιόδους, άλλες στα πεδινά και άλλες σε λόφους και πλαγιές ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες. Σήµερα ο ∆ήµος Καρλοβασίων απαρτίζεται από τους οικισµούς αυτούς και από τα χωριά της ευρύτερης περιοχής. Ιστορικά στοιχεία φανερώνουν ότι κατοικείται από την αρχαιότητα ενώ υπήρχε προφανής ανάπτυξη κατά την βυζαντινή περίοδο από όπου έχουµε κυρίως ιερούς ναούς ως δείγµατα (Άγιος Νικόλαος και Μεταµόρφωση του Σωτήρος στο Ποτάµι – κτίσµα του 11ου αιώνα, βυζαντινά εκκλησάκια και ερείπια στην περιοχή κεραµίδα, κλπ) αλλά και ένα όµορφο κάστρο σκαρφαλωµένο στο βράχο πάνω από τη Μεταµόρφωση στο Ποτάµι, χρονολογούµενο στα έτη της Γενοβέζικης κατοχής. Στην περιοχή Αλωνάκι, όπου ήταν χτισµένη η ακρόπολη της Γοργύρας, φαίνεται πως δηµιουργήθηκε ο πρώτος οικισµός ο οποίος στη συνέχεια εξαπλώθηκε.
Σήµερα αποτελεί τη δεύτερη µεγαλύτερη πόλη του νησιού. Η ανάπτυξή της οφείλεται σε µεγάλο µέρος στο εµπόριο και γεωργία, στον τουρισµό αλλά και στην παρουσία στρατού και στο Πανεπιστήµιο Αιγαίου.
Παρουσιάζοντας τα Καρλοβάσια από τα δυτικά προς τα ανατολικά, ξεκινάµε από τον παλιότερο οικισµό, το Παλαιό Καρλόβασι, σκαρφαλωµένο σε κατάφυτους λόφους, µέσα σε ρεµατιά µε πλατάνια και δάφνες. Το Παλαιό δεν φαίνεται ιδιαίτερα από τη θάλασσα ενώ αποτελεί έναν από τους πιο παραδοσιακούς οικισµούς του νησιού. Κατοικείται από το 1600, ίσως και παλαιότερα. Σύµβολο του η Αγία Τριάδα στην κορυφή του ψηλότερου λόφου (γειτονιά Ακαµάτρα), ένας συµπαθητικός ναός που προσφέρει την καλύτερη θέα προς τα Καρλοβάσια. Για να φτάσετε εκεί θα κάνετε µια εξαιρετική διαδροµή µε τα πόδια ανάµεσα από γραφικά δροµάκια. Στη διαδροµή αυτή συναντάµε τον παλιό ενοριακό ναό της Παναγίας µε τις εξαιρετικές εικόνες. Αντίστοιχα, µπορείτε να κινηθείτε και στη δυτική γειτονιά (τον Γαλατά).
Κατηφορίζοντας φτάνουµε στο Λιµάνι. Κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 19ου αι. Το 2009 εγκαινιάσθηκε το νέο τµήµα του λιµανιού για να καλύψει τις ολοένα αυξανόµενες ανάγκες αυτής της πλευράς του νησιού αλλά και την έλλειψη ελλιµενισµού σκαφών αναψυχής, γιοτ, ιστιοπλοϊκών και εµπορικών πλοίων. Η κεντρική οδός διατηρεί το χρώµα των αρχών του προηγούµενου αιώνα µε διώροφα πετρόκτιστα κτίσµατα σε πιο κλασσικές γραµµές. Εδώ, πέρα από τις µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες, µπορεί κανείς να βρει τα πάντα. Από super market, τουριστικά γραφεία και καφετέριες, µέχρι εστιατόρια, θερινό σινεµά και club τα οποία αποτελούν ισχυρό πόλο έλξης, χειµώνα καλοκαίρι. Μη λησµονήσετε να επισκεφθείτε το Λιµάνι πρωί για περίπατο και καφέ αλλά και το βράδυ για φαγητό πάνω στη θάλασσα και βραδινή διασκέδαση. Επίσης, εδώ παραµένει µια από τις δύο κύριες εγκαταστάσεις της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου. Μετά τον ∆εκαπενταύγουστο, που ξεκινά ο τρύγος, κάνουν ουρά στη παραλιακή οδό τα τρακτέρ και τα αγροτικά οχήµατα για να παραδώσουν τους κόπους του έτους για να παραχθεί το απολαυστικό κρασί που πίνουµε στα ποτήρια µας.
Φεύγοντας από το Λιµάνι κατευθυνόµαστε δεξιά προς το Μεσαίο. Εδώ θα δείτε την τη µεγάλη εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Η πέτρινη πλατεία, ανάµεσα σε σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, φιλοξενεί εστιατόρια όπου µπορεί κανείς να γευτεί ντόπια εδέσµατα. Στην ίδια πλατεία βρίσκεται το µνηµείο για την Επανάσταση της 8ης Μαΐου του 1821.
Περνώντας το γεφύρι του χειµάρρου που διασχίζει την περιοχή, βρισκόµαστε στο Νέο Καρλόβασι. Το Νέο, χτισµένο αµφιθεατρικά, είναι το αστικό κέντρο των Καρλοβασίων. Εδώ βρίσκονται οι διοικητικές υπηρεσίες του δήµου, το ∆ηµαρχείο, το Πανεπιστήµιο, η Κινηµατογραφική Λέσχη, πολλά σχολεία αλλά και το Κέντρο Υγείας. Υπάρχουν αρκετοί δηµοτικοί (δωρεάν) χώροι στάθµευσης που µπορείτε να αφήσετε το µεταφορικό σας µέσο και να περιπλανηθείτε στην αγορά αλλά και στα στενά για να νιώσετε την ηρεµία της µικρής κωµόπολης .
Αξίζει να δείτε το κτίριο της Πορφυριάδας Σχολής απέναντι από την πλατεία δηµαρχείου και το νεοκλασικό κτίριο της ιστορικής Εµπορικής Σχολής που σήµερα ανήκει στο Πανεπιστήµιο. Επίσης, τον Μητροπολιτικό ναό της Κοίµησης της Θεοτόκου, λίγο πιο επάνω το Ηγεµονικό Μέγαρο και το λαογραφικό µουσείο, τον ιερό ναό της Αγίας Ματρώνας µε το ξυλόγλυπτο τέµπλο και τέλος το Χατζηγιάννειο Παρθεναγωγείο που στεγάζει τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου.
Κατευθυνόµενοι προς τη θάλασσα, στο ανατολικότερο µέρος των Καρλοβασίων, συναντάµε τον Όρµο (ή Ρίβα), το άλλοτε κέντρο εµπορίου που αναπτυχθηκε εδώ από τα χρόνια της Ηγεµονίας έως την περίοδο του Μεσοπολέµου που άρχισε να παρακµάζει. Από τον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου θα οδηγηθείτε προς την περιοχή που υπήρξαν οι αποθήκες καπνού, οι πρώτες τράπεζες, το τραµ, τα αρχοντικά νεοκλασσικά των εύπορων βυρσοδεψών και εµπόρων και τα επιβλητικά βυρσοδεψεία (ταµπάκικα). Ό,τι έχει µείνει θα σας φανερώσει το µέγεθος της ακµής που πέρασε η πόλη και ιδίως αυτές εδώ οι συνοικίες. Ακόµα αξίζει να δείτε το πρόσφατο µουσείο βυρσοδεψίας στις εγκαταστάσεις που εκµεταλλεύεται το Πανεπιστήµιο Αιγαίου και βρίσκεται πριν από τον παραλιακό δρόµο στην κατεύθυνση από το κέντρο του Καρλοβάσου προς Λιµάνι.
Στα ανατολικά, µετά το γεφύρι του Φουρνιώτικου ρέµατος, στην περιοχή που ονοµάζεται ‘Λουβιάρικα’ βρισκονται σύγχρονες θερµοκηπιακές καλλιέργεις, το παλαιό Λεπροκοµείο, ένα ερειπωµένο κτίσµα υψηλής αισθητικής αξίας και η άγρια παραλία µε τα ογκώδη βότσαλα.
Στα δυτικά του Καρλοβάσου, µετά το Λιµάνι, βρίσκεται το Ποτάµι, η διάσηµη παραλία, ο Ιερός Ναός της Μεταµόρφωσης, από τους παλαιότερους του νησιού, τα ερείπια του Ναού του Αγίου Νικολάου, οι καταρράκτες και το καλοδιατηρηµένο µονοπάτι που οδηγεί εκεί.
Εδώ είναι και οι µοναδικές θερµές πηγές που δεν έχουν όµως εκµεταλλευτεί. Αν συνεχίσουµε µετά το Ποτάµι µε µισή ώρα περίπατο φτάνουµε στην παραλία Μικρό Σεϊτάνι και µετά από µισή ώρα ακόµη, στο Μεγάλο Σεϊτάνι καταφύγιο της φώκιας Monachus Μonachus προστατευόµενο από το πρόγραµµα NATURA 2000.
Συνεχίζοντας δυτικά και πάντα µε τα πόδια, συναντάµε το χωριό ∆ρακαίοι το οποίο ανήκει µεν στο ∆ήµο Καρλοβασίων διοικητικά αλλά δεν υπάρχει οδική πρόσβαση από αυτή την πλευρά του νησιού. Παραµένουν µόνο κάποια λιθόστρωτα σηµεία από την παλιά διαδροµή (µονοπάτι) που χρησιµοποιούνταν για µετακινήσεις και µεταφορές µε τα πόδια ή µε ζώα. Η φυσική οµορφιά αλλά και η οικολογική σπουδαιότητα της βόρειο δυτικής πλευράς της Σάµου δεν έχει επιτρέψει ακόµα τη διάνοιξη δρόµου. Εποµένως, για να βρεθούµε στους ∆ρακαίους θα ακολουθήσουµε τον δρόµο από το Μαραθόκαµπο προς το χωριό Καλλιθέα.
Τι αξίζει να δείτε στην πόλη:
• Tο κτίριο της Πορφυριάδας Σχολής
• το κτίριο της Εµπορικής Σχολής
• τον Μητροπολιτικό ναό της Κοίµησης της Θεοτόκου
• το Ηγεµονικό Μέγαρο
• το λαογραφικό µουσείο
• τον ιερό ναό της Αγίας Ματρώνας που φιλοξενεί τον Ηγεµονικό Θρόνο
• το Χατζηγιάννειο Παρθεναγωγείο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ στο Καρλόβασι
Το Πανεπιστήµιο Αιγαίου ίδρυσε στο Καρλόβασι τη Σχολή Θετικών Επιστηµών µε τα τµήµατα Μαθηµατικών, Μηχανικών Πληροφοριακών Επικοινωνιακών Συστηµάτων και Στατιστικής και Αναλογιστικων Χρηµατοοικονοµικών Μαθηµατικών. Στεγάζεται σε εξαιρετικά νεοκλασσικά κτίρια της πόλης έχει όµως στη διάθεσή της και παλαιά βιοµηχανικά κτίρια βυρσοδεψείων και αποθηκών. Τηλ. 22730-82030, 82028 & 82000.

Σύντοµη πεζοπορίa
•Ανηφορίστε από το λιµάνι προς το Παλαιό µέσα από το δρόµο µε τα πλατάνια και ανεβείτε ως την Αγία Τριάδα για να απολαύσετε τη θέα προς τα Καρλοβάσια
•Από την πλατεία του Παλαιού περπατώντας θα φτάσετε σε λιγότερο από 30 λεπτά στα σπήλαια και ασκηταρια του Αγίου Αντωνίου και της Αγίας Βαρβάρας
Τι αξίζει να δείτε στο Ποτάµι:
• Την εκκλησία της Μεταµόρφωσης (γιορτάζει στις 6 Αυγούστου)
• Το ενετικό κάστρο που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τη Μεταµόρφωση
• Τους εντυπωσιακούς καταρράκτες
Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΕΤΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ
Ο Ιερός Ναός της Κοιµήσεως της Θεοτόκου, η επονοµαζόµενη και Παναγία του Ποταµιού, πλέον τιµάται στη γιορτή της Μεταµορφώσεως του Σωτήρος.
Η εκκλησία εικάζεται ότι ανήκει στην εποχή της δυναστείας των Λασκαριδών στις αρχές του 13ου αιώνα, ίσως όµως να είναι και προγενέστερη (11ος αιώνας). Το κτίσµα ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς
εγγεγραµµένου απλού τετρακίονου ναού. Οι τέσσερις µαρµάρινες κολώνες που στηρίζουν τον τρούλο µε τα καλαίσθητα κιονόκρανα πιθανολογείται να προέρχονται από παλαιοχριστιανικό µνηµείο της περιοχής. Από το αρχικό µαρµάρινο τέµπλο σώζεται µόνο το επιστήλιο στο άνω µέρος. Στη ίδια περιοχή, υπάρχουν τα ερείπια της ίδιας περιόδου του Ναού του Αγίου Νικολάου του Ποταµιού καθώς και του ενετικού κάστρου όπου σώζονται τµήµατα του υδραγωγείου του, των τειχών του και η κάτοψη της Αγίας Τριάδας (αθωνικού τύπου).

Πηγή: Ο Τουριστικός Οδηγός της Σάμου – mySamos